حسن ارسنجانی

۱۳۰۱(تهران )-۱۳۴۸(تهران)

سیاست‌مدار

 

حسن ارسنجانی در مرداد ۱۳۰۱ در تهران خیابان ری متولد شد. پدرش، سید محمدحسین متولد ارسنجان فارس، معمم و شغل وی کشاورزی بوده است. محمدحسین در اردوکشی بختیاری‌ها برای اعادۀ مشروطیت به همراه نیرو‌های بختیاری به تهران آمد و بعد از فرمان مشروطیت دیگر به ارسنجان بازنگشت. وی در تهران با هاجر لقایی ازدواج کرد و صاحب دو پسر به نام‌های حسن و نورالدین و یک دختر به نام احترام شد. سید محمدحسین قبلا نیز ازدواج کرده بود و از آن ازدواج یک پسر و دو دختر داشت، وی دو دوره به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد. 

حسن ارسنجانی دوره ابتدائی را در دبستان پهلوی، دورۀ متوسطه را در دبیرستان‌های دارالفنون و سن‌لوئی به پایان رساند و در سال ۱۳۲۱ از دانشگاه تهران مدرک کارشناسی رشته حقوق گرفت. در ۱۳۳۳ در دوره دکتری دانشکده حقوق دانشگاه تهران پذیرفته شد و در ۱۳۳۵ از پایان‌نامه خود با عنوان حاکمیت دولت‌ها در سازمان‌های بین‌المللی دفاع کرد. 

 

حسن ارسنجانی هم‌زمان با تحصیل در دوره کارشناسی در بانک کشاورزی مشغول به کار شد. در این دوره او طرحی در باره تأسیس شرکت‌های تعاونی روستائی تهیه کرد که مورد استقبال مدیران بانک قرار گرفت و او را در ۱۹ سالگی به ریاست شرکت‌های تعاونی بانک کشاورزی انتخاب کردند. 

ارسنجانی پس ازشهریور ۱۳۲۰ وارد عرصه سیاسی شد. وی مقالات خود را در گذشته در روزنامۀ تجدد ایران می‌نوشت ولی از این تاریخ با پیوستن به حزب میهن‌پرستان و سپس به حزب پیکار، مقالات سیاسی خود را در روزنامه‌های نبرد و ایران ‌ما منتشر می‌کرد. در ابتدا نام مستعارش شیخ حسن محلاتی بود. اما بعد‌ها به دلیل نوشتن مقالات انتقادی، از سوی هیات تحریریه روزنامه ایران ما پیشنهاد کردند اسم مستعارش را ایراد بگذارند، محمود تفضلی سر دبیر ایران ‌ما پس از مدتی به این نتیجه رسید که اگر ایراد را وارونه کنند می‌شود داریا کلمه‌ای که مناسب اسم مستعار شدن است. ارسنجانی آنقدر از این اسم خوشش آمد که مقالات خود را نیز با نام داریا منتشر کرد. 

 

ارسنجانی در بهمن ۱۳۲۴ با همکاری ملک‌الشعراء بهار، احمدعلی سپهر (مورخ‌الدوله)، محمود محمود و چند نفر دیگر، حزب آزادی را تاسیس کرد. اما حزب در کارش موفق نبود برای همین وقتی احمد قوام (قوام‌السلطنه) در ۱۳۲۵ حزب دمکرات ایران را تاسیس کرد، ارسنجانی نیز به این حزب پیوست و یکی از مشاوران نزدیک قوام شد. او همچنین در کابینه‌های دکتر علی امینی و اسدالله علم (۱۹ اردیبهشت ۱۳۴۰ تا ۲۰ اسفند ۱۳۴۱) سمت وزارت کشاورزی را به عهده داشت و اساسی‌ترین برنامه وزارت کشاورزی را اصلاحات ارضی اعلام نمود. وی از ۱۷ فروردین ۱۳۴۲ تا ۲۶ شهریور ۱۳۴۳ سفیر ایران در ایتالیا بود. ارسنجانی در ایتالیا ازدواج کرد و صاحب فرزند پسر شد، و پس از مدتی از همسرش جدا شد. ارسنجانی پس از پایان مأموریت و بازگشت به کشور دیگر به کارهای دولتی دعوت نشد و به کار وکالت می‌پرداخت. وی در ۱۱ خرداد ۱۳۴۸ بر اثر سکته قلبی در‌۴۷ سالگی در‌گذشت.