اسفندیار اسفندیاری

۱۲۸۸(کرمان) – ۱۳۷۴ (تهران)

گیاه شناس

 

اسفندیار اسفندیار استاد دانشگاه، پژوهشگر و یکی از اولین پیش کسوتان دانش گیاه‌شناسی ایران است. او اولین ایرانی‌ست که با مدرک دکتری، دروس بیماری‌شناسی گیاهی و قارچ‌شناسی را تدریس کرد و تحقیقات این دو رشته در ایران را آغاز نموده و نتیجه تحقیقات خود را به سبک مقالات تحقیقاتی امروزی منتشر کرده‌است. او را پدر علم بیماری‌شناسی گیاهی و قارچ‌شناسی ایران می‌دانند.  اسفندیاری در دوازدهم اسفند ۱۲۸۸ در کرمان به دنیا آمد. پدرش رستم‌خان رفعت‌الدوله ملقب به اسفندیاری، او را برای تحصیل از کرمان به تهران روانه کرد. اسفندیار دوران ابتدایی و دبیرستان را در مدرسه سن‌لویی تهران به پایان رساند. سپس برای ادامه تحصیل راهی فرانسه شد و در مدرسه ملی کشاورزی گرینیون به تحصیل پرداخت. اما به دلیل مشکلات مالی تحصیلاتش را نیمه تمام گذاشت و به ایران بازگشت. پس از مراجعت تحصیلات خود را در مدرسه عالی فلاحت کرج که زیرمجموعه وزارت کشاورزی بود، ادامه داد تا در سال ۱۳۰۷ در سن نوزده سالگی از این دانشکده فارغ‌التحصیل شد. پس از اتمام خدمت نظام وظیفه به دلیل علاقه و شایستگی در فراگیری گیاه‌شناسی در دوران تحصیل و تسلط کامل به زبان خارجی، در سال ۱۳۰۹ به عنوان معاون و دستیار آقای ژولین گوتیه کارشناس و استاد گیاه‌شناسی مدرسه عالی فلاحت کرج برگزیده شد. اسفندیاری در سال ۱۳۱۴ از طرف مدرسه عالی برای ادامه تحصیل به وین اعزام شد و در سال ۱۳۱۷ در سن بیست و نه سالگی موفق به کسب مدرک دکترا از مدرسه عالی کشاورزی وین شد و به ایران بازگشت و به دستیاری پروفسور اروین گائوبای اتریشی که مدرس گیاه‌شناسی دانشکده بود پرداخت. در سال ۱۳۲۰ پس از خروج پروفسور گائوبا از ایران در بحبوحه جنگ جهانی دوم به واسطه ورود متفقین به کشور، عهده‌دار تدریس دروس گیاه‌شناسی و بیماری‌شناسی گیاهی شد.

 

در سال ۱۳۲۴ دانشکده کشاورزی کرج از وزارت کشاورزی جدا شد و به دانشگاه تهران پیوست. اسفندیاری در وزارت کشاورزی باقی‌ماند و فعالیت خود را در بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی وزارت کشاورزی که در آن زمان آزمایشگاه حشره‌شناسی و دفع آفات نباتی نامیده می‌شد، ادامه داد. او در همان سال پایه و اساس هرباریوم ایران را بنا نهاد و به همراهی دستیارانش در جهت اعتلای هرباریوم کوشید و تا واپسین روزهای عمرش دست از تلاش برنداشت. دکتر اسفندیاری به زبان های فرانسه، آلمانی و انگلیسی تسلط و به زبان لاتین آشنایی داشت و در سایه فعالیت‌های تحقیقاتی و علمی‌اش، در مراکز بین‌المللی علمی داخل و خارج از کشور کاملاً شناخته شده‌بود. او موفق به دریافت مدال لیاقت در کشاورزی از کشور فرانسه در سال ۱۹۵۸، مدال افتخار و حمایل از اتریش در سال ۱۹۶۲، مدال لژیون دونور فرانسه از دست ژنرال دوگل رییس جمهور پیشین فرانسه در سال ۱۹۶۳، مدال خدمت با ستاره از کشور آلمان در سال ۱۹۷۰ و تقدیرنامه حسن انجام خدمت از وزارت کشاورزی ایران در پانزدهم فروردین ۱۳۷۲ شده‌است. اسفندیار اسفندیاری در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۷۴ در سن ۸۶ سالگی و در پنجاهمین سال تأسیس هرباریوم ایران در بیمارستان جم تهران درگذشت.