ابوالقاسم قربانی

۱۲۹۰(تهران)-۱۳۸۰(تهران)

تاریخ نگار ریاضی

 

ابوالقاسم قربانی زاده تاریخ‌نگار ریاضی اهل ایران بود. قربانی بیشتر به دلیل پژوهش‌هایش درباره ریاضی دانان ایرانی و تاریخ ریاضیات در ایران شناخته شده است. او در ۲۲ دی ۱۲۹۰ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. در سال ۱۳۱۲ دوره دبیرستان را در مدرسه عالی سن لویی با رتبه اول به پایان رساند. در سال ۱۳۱۶ از دانش سرای عالی دانش‌آموخته شد. پس از گذراندن دوره سربازی، از سال ۱۳۱۹ به استخدام وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) در آمد و در دبیرستان‌های مختلف از جمله دبیرستان رازی، دبیرستان سن لویی و دبیرستان فرانکو پرسان و همچنین در دانش سراهای مقدماتی به آموزش ریاضیات پرداخت. از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۴۵ در ژنو به سرپرستی دانشجویان ایرانی و رایزن فرهنگی گماشته شد و پس از بازنشستگی در سال ۱۳۴۵، تا سال ۱۳۵۷ در مدرسه عالی دختران ایران به فعالیت‌های آموزشی و پژوهش مشغول بود. قربانی در ۳۰ آبان ۱۳۸۰ چشم از جهان فرو بست.

قربانی به هنگام مرگ، دو کار پژوهشی در دست داشت. نخست زندگی‌نامه منجمان دوره اسلامی که قرار بود به همان شیوه اثر مشهور ایشان، زندگی‌نامه ریاضی‌دانان اسلامی منتشر شود و دیگر پژوهشی درباره آثاری از ریاضی‌دانان دوره اسلامی یا کارنامه ریاضی‌دانان دوره اسلامی. اما با درگذشت وی کار انتشار هر دو کتاب متوقف ماند.

 

قربانی در طول زندگی خود ۶۸ عنوان کتاب و همچنین مقاله‌های پرشماری در نشریه‌های علمی و فرهنگی همچون سخن علمی، یکان، یغما، راهنمای کتاب، آشتی با ریاضیات و آشنایی با ریاضیات به چاپ رساند. از میان این کتابها، ۱۰ عنوان مربوط به تاریخ ریاضیات در ایران و سایر کشورهای تمدن دوره اسلامی است. ۴۷ عنوان هم کتابهای درسی ریاضی برای دبستان و دبیرستان است که به‌طور مشترک با آقای حسن صفاری نوشته شده‌است. بقیه، کتابهایی است که در زمینه ریاضیات ترجمه یا تألیف شده‌اند.